ادبیات روسیه دریچه‌ای است بر زبان و فرهنگ و تاریخ آن کشور. چه بر سر جغرافیا آمده، چه بر سر فرهنگ و مردمان آمده، سیاست‌ها و حکومت‌ها چه کردند، چه سیر تفکری بریک ملت گذشته و خیلی مسائل دیگر را با مطالعات ادبی نظم و نثر یک سرزمین میتوان دریافت.
ادبیات همواره گنجینه‌ای غنی از فرهنگ هر سرزمینی است. ادبیات هر کشور و تمدنی علاوه بر اینکه خود آیینه‌ای است از فرهنگش بلکه مداوما در تعامل و بده‌بستانی با سایر فرهنگ‌ها برآمده و از منابع مهم شناخت هر سرزمینی محسوب می‌شود.
هنرها همچون سینما و کارتون گاهی منجز به رشد و جذابیت یک اثر ادبی درآمدند، گاهی هم مانعی شدند برای رشد ادبیات. اما آنچه عیان است گستردگی و عمق ادبیات است که محدوده‌ای برای تخیل و پویایی زبان ندارد. بنابراین همواره ادبیات است که مسیر رشد و شکوفایی را طی خواهد کرد هرچند که ممکن است در گذر زمان، در بازی‌های سیاسی، دچار صعود و سقوط‌هایی شود. اما دوباره جان می‌گیرد و رنگ تازه‌ای هم می‌گیرد و هم می‌بخشد.
از اعجاب ادبیات این است که هم موثر است و هم تاثیرگذار. بدین معنا که هم از فرهنگ و ملت می‌آموزد و تحت تاثیر حکومت‌ها دچار نوسان می‌شود و هم برفرهنگ و ملت تاثرگذار می‌شود و گاهی تعیین کننده خط فکری ملت و حکومتی است.
در این راستا ادبیات روسی در طول حیات خود دچار نوسان‌هایی بوده و هست. که شاهکارهای ادبی بسیاری خلق شده که نه تنها تاثیرگذار بر فرهنگ و ملت خود بوده بلکه همچون الگویی برای سایر ملل هم نقش آفرینی کرده است.
در مقاله پیش رو مروری بر تاریخچه ادبیات روسیه خواهیم زد و در هر بخش یک یا چند کتاب برتر که به فارسی ترجمه شده باشد را معرفی خواهیم کرد. از گذشته تا اکنون.
ادبیات روسیه در دوران باستان دارای ویژگی‌هایی بود که بعدها در قرن نوزدهم دوباره آن ویژگی‌ها درادبیات پیدا شدند. ویژگی‌هایی مانند:
اواخر قرن هیجدهم و شروع قرن نوزدهم ادبیات روسیه جهش تازه‌ای پیدا کرد. در این دوره شاهکارهای بی‌نظیری شکل گرفتند که تاثیر بسزایی در ادبیات جهان گذاشتند.
در ادامه با تعدادی از نویسندگان موثر و بنام تاریخ ادبیات روسی آشنا می‌شوید:
داستایوفسکی یکی از نویسندگان نام آشنایی ادبیات روسیه است که او را با "یادداشتهای زیرزمینی " می‌شناسند. بعد از مرور زندگی‌اش میتوان از او به عنوان بداقبالترین نویسنده روس هم یاد کرد ! او در خانواده‌ای ثروتمند به دنیا آمد و بزرگ شد. در کودکی به طور ناخواسته در معرض تماشای تجاوز به زنی قرار گرفت. همین امر بر او تاثیر بسیار بدی گذاشت به طوری که دچار صرع‌های شدیدی می‌شد و در افسردگی فرو می‌رفت.
در جوانی غیر مستقیم درگیر فعالیت‌های سیاسی و انقلابی شد. بعد از دستگیر به اعدام محکوم شد، بعدها حکم او به تبعید سیبری تغییر کرد. بعد از ده سال که برگشت دچار قمار و الکل شده بود و دچار افسردگی شدیدی بود. در همین دوران کتاب " یادداشتهای زیرزمینی " را نوشت. ازدواج به او کمک کرد تا روحیه‌اش را بازگردد. اما بعد از شش سال که همسرش فوت کرد دوباره در افسردگی فرو رفت. در این دوران " جنایات و مکافات " از شاهکارهای ادبیات روسی را نوشت.
سپس کتاب مشهور دیگری را شروع و به اتمام رساند. کتاب " قمارباز " ، از آن دسته داستان‌هایی که بسیار تبدیل به فیلم و تئاتر شده است. بعد از به اتمام رساندن کتاب ازدواج مجدد کرد و صاحب فرزندی شد که بعد از سه ماه فرزند خود را از دست داد. این واقعه موجب شد حملات شدید صرع مجدد به او بازگردد و دچار افسردگی شود.
در سالهای پایانی عمر خود شاهکار دیگری به نام " برادران کارامازوف " را نوشت و بعد در سن شصت سالگی بر اثر صرع‌های شدید و خونریزی ریه از دنیا رفت اما از یاد و خاطره‌ها نه.
او با وجود تمام مشکلات و سختی‌ها هرگز دست از نوشتن برنداشت. اگر آثار او را هنوز نخوانده‌اید بجنبید که دنیایی را از دست داده‌اید.
دیگر آثار داستایوفسکی :
رویای مرد مسخره ، ابله ، جن زدگان ، خانم صاحبخانه ، شب‌های روشن ، بانوی میزبان ، جوان خام ، دزد شرافتمند و ...
برای دیدن و خرید کتابهای داستایوفسکی کافیست وارد لینک زیر شوید:
از دیگر شاهکارهای تولستوی " آناکارنینا " است که در سن 45 سالگی آن را نوشت. که پس از چاپ از استقبال بی‌نظیری برخوردار شد. همچنان هم از رمانهای محبوب دنیا محسوب می‌شود.
فعالیت‌های اجتماعی و بشردوستانه و پژوهش در حوزه مذهب و فلسفه از علاقه‌مندی‌ها و دغدغه‌های تولستوی بود تا جایی که به خاطر نوشتن رمان "رستاخیز" توسط کلیسای ارتدکس مرتد شمرده شد.
از دیگر آثار مهم این بزرگ مرد تاریخ ادبیات روسیه میتوان به کتابهای زیر اشاره کرد:
" مرگ ایوان ایلیچ ، سعادت زناشویی ، قدرت جهل ، کوپن تقلبی ، قزاقها ، حاجی مراد ، هنر شاعری و ... "
نویسنده‌ی گیاهخواری که به قصه‌گویی علاقه داشت. ادبیات روسیه انواع نویسندگان با خلق و خوهای متفاوت را در خود جای داده است.
لسکوف در خانواده‌ای نجیب زاده به دنیا آمد اما در همان دوران کودکی بعد از مرگ پدرش و سوختن املاک خانوادگی وضعیت اقتصادی تغییر کرد. از اینرو او مجبور به کار کردن شد. و خیلی زود ازدواج کرد و صاحب دو فرزند شد اما خیلی زود هم از همسرش جدا شد. حالا او سی ساله بود که کار جدیدی در شرکتی آغاز کرد که ناگزیر به سفرهای متعددی می‌رفت. در همین دوران حرفه‌ای نوشتن او آغاز شد. او طبیعت را دوست داشت و به محیط پیرامونش اهمیت ویژه‌ای می‌داد. بنابراین خاطرات سفر و تجربیات و آموخته‌های سفرها، اولین نوشته‌های او بودند.
هنگامی که او ساکن پراگ بود اولین رمان خود به نام " هیج جا " را چاپ کرد. اما به دلیل فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی مورد انتقاد و مخالفت‌های شدید دولت و کلیسای ارتدکس قرار گرفت و بسیار وقت‌ها مانع چاپ کتاب‌هایش می‌شدند.
او علاقه بسیاری به قصه‌های عامیانه داشت و سالهای سال قصه‌های او در میان مردم دهان به دهان می‌چرخید از اینرو شهرت و محبوبیت کسب کرد. نویسندگان بزرگ دیگری همچمون آنتوان چخوف و ماکسیم گورکی از نویسندگانی بودند که او را تحسین می‌کردند به ویژه رمان "لفی " که از شاهکارهای ادبیات روسیه محسوب می‌شود.
سرانجام نیکلای لسکوف در سن 64 سالگی از دنیا رفت و آثاری ارزنده از خود به جا گذاشت از جمله:
آدم‌های جالب، صدای طبیعت، عقاب سفید، زائر افسون شده و...
پوشکین اشراف‌زاده بود و در مدرسه متمولین درس می‌خواند. او تنها در زبان و ادبیات خوب بود. استعداد ویژه‌ای در شعر و ادبیات داشت تاجایی که بنیان‌گذار ادبیات مدرن روسیه لقب گرفت.
او زندگ پر فراز و نشیبی را پشت سرگذاشت. به سبب اولین چاپ رسمی شعر خود که مضامینی سیاسی داشت، به جنوب روسیه تبعید شد. فضای کوچک آنجا را بیشتر از سه سال تاب نیاورد. به املاک خانوادگی خود برگشت اما خبری از خانواده نبود. در آنجا با پرستار خانوادگی‌اش تنها زندگی کرد و از بسیاری از داستان‌های عامیانه‌ای که پرستار تعریف می‌کرد، الهام می‌گرفت. درواقع میتوان اینگونه گفت که مهمترین آثار پوشکین در همین دوران شکل گرفت.
از مهمترین اشعار پوشکین میتوان از تراژدی " یوجین اولگین " نام برد. نهایتا به شرط آنکه بر علیه دولت و حکومت مطلبی ننویسد و نگوید، در دوران حاکمیت سزار نیکلاس اول، اجازه فعالیت بیشتر یافت.
از میان آثار ارزنده او دو کتاب "باریس گادونوف" و "تراژدی های کوچک" با ترجمه آبتین گلکار از انتشارات هرمس در دسترس است.
ماکسیم گورکی در فقر زندگی کرد. کمبودها و دردهایش را می‌شناسد. از اینرو مسائل اجتماعی از عمده‌ترین مضامین نوشته‌هایش است. او نویسنده‌ای از جنس مردم بود و برای مردم از دردها و مشکلات می‌گفت. که این چندان به مذاق حکومتیان خوش نمی‌آمد. سرانجام هم هنگامی که در حبس خانگی بسر می‌برد براثر ذات الریه از دنیا رفت اما از یادها نه. ماکسیم گورکی از محبوب ترین نویسندگان ادبیات روسیه در میان مردمان است.
گورکی آثار بسیار مهمی دارد که هرگز کهنه نخواهند شد. از جمله: " مادر، آدم بیکاره، دانشکده‌های من، دوران کودکی، ولگردان و بسیاری دیگر.
برای خرید هر کدام از کتابها کافیست روی لینک زیر بزنید:
مایاکوفسکی در خانواده‌ای متولد شد وابسته به دولت و حاکمیت، که به خاطر شغل پدر ناگزیر سفرهای متعددی می‌رفت. او دوران نوجوانی و جوانی پر از فراز و نشیبی را پشت سر گذاشت. در حدود سن شانزده سالگی چندباری دستگیر و زندانی شد. او بسیار باهوش و حساس بود به مسائل زمانه خویش. بعد از عضویت در موسسه هنری مسکو و آشنایی با بورلیک (نقاش کوبایی_روسی) با خلاقیت‌های نقاشی و شعر بیشتر آشنا شد و نبوغ و خلاقیت خود را در آثارش به نمایش گذاشت. تا اینکه بسیار از هنرمندان و منتقدین لقب خلاق‌ترین شاعر قرن بیستم را به او دادند. او در سن بیست سالگی تبدیل شد به شاخص‌ترین نویسنده سبک فوتوریسم. سرانجام وقتی فقط 37 سال داشت خودش با شلیک گلوله به زندگی خود پایان داد.
از آثار ولادیمیر مایاکوفسکی نویسنده شهیر ادبیات روسی که به فارسی ترجمه شده باشد میتوان به کتابهای زیر اشاره کرد:
" مجموعه شعر من، ولادیمیر مایاکوفسکی، درباره آن، من عاشقم، ساس و آثار دیگر"
برای خرید هریک از آثار موجود مایاکوفسکی فقط کافیست لینک زیر را لمس کنید:
ولادیمیر در خانواده‌ای ثروتمند متولد شد و تمامی مهارت‌های آن دوران را همچون شطرنج، بوکس و زبان انگلیسی را آموخت. ناباکوف یکی از نویسندگان ادبیات روسیه بود که طبع نویسندگی و علاقه به ادبیات موجب شد که نوشتن را از سیزده سالگی آغاز کند. اولین کتاب شعر او وقتی فقط پانزده سال داشت به چاپ رسید. در زمان انقلاب روسیه و سرنگونی دولیت کمونیست ولادیمیر به همراه خانواده به انگلستان شهر لندن مهاجرت کردند. از اینرو ولادیمیر در دانشگاه کمبریج درس خواند و بعدها در سن 41 سالگی به امریکا رفت و در دانشگاه استنفورد کالیفرنیا مشغول تدریس شد.
ناباکوف یکی از نویسندگان بزرگ و تاثیر گذار ادبیات روسیه است. او در نوشتن سبک خاصی داشت و توصیفات ظریف و دراماتیک سبک نویسندگی اوست. رمان لولیتا از مشهورترین کتابهای اوست. به دلیل داستان کتاب، برخی از نویسندگان و منتقدین خواندن آن را را ممنوع اعلام کردند.
از آثار ناباکوف میتوان به کتابهای "دعوت به مراسم گردن زنی، چشم، خنده در تاریکی، ماری، دفاع لوژین، زندگی واقعی سباستین نایت و ..." اشاره کرد.
خرید کتاب های ناباکوف ولادیمیر
1. از ادبیات فرانسه چه می دانید ؟
2. از ادبیات روسیه چه می دانید ؟ بخش دو
3. از ادبیات عرب چه می دانید ؟
4. از ادبیات آلمان چه می دانید؟
5. از ادبیات امریکای لاتین چه می دانید؟
